A może zacząłeś myśleć częściej o możliwościach, a nie tylko o przeszkodach, które niesie ze sobą izolacja? Finalnie może zmieniłeś nastawienie do ciągłego płynięcia z nurtem, na zmierzenie się z tym, co być może do tej pory Cię blokowało?
Negatywne skutki izolacji społecznej
Znajdujesz się w sytuacji, w której pojawiają się nowe problemy społeczne i osobiste, stajesz w obliczu wyzwań, których do tej pory nie znałeś, siła wyższa zmusza Cię do przearanżowania całego Twojego życia. Izolacja społeczna dla wielu osób oznacza samotność. Ostatnie badania pokazują, że izolacja społeczna jest czynnikiem wpływającym na stan zapalny, który jest naturalnym sposobem organizmu na uporanie się z niepożądanymi zjawiskami, takimi jak skaleczenie czy przeziębienie. Jednak długo utrzymujący się stan zapalny jest uznawany za czynnik, który ma wpływ na pogorszenie się stanu zdrowia. Naukowcy twierdzą, że samotność i izolacja społeczna wpływają na wzrost stanu zapalnego.
Na pierwszy rzut oka wygląda to nie najlepiej dla większości ludzi. Szczególnie, że zgodnie z modelem SCARF [https://www.youtube.com/watch?v=5Wu33SdjeCs] mózg odbiera brak kontaktów społecznych jako fizyczne zagrożenie. Skrót SCARF (opracowany w 2008 roku przez Davida Rocka) opiera się na 5 elementach relacji społecznych, które powodują dwa rodzaje naszych reakcji: dążenie do minimalizacji niebezpieczeństwa lub maksymalizacji nagrody. Tymi aspektami są:
- Status (ang. status) – czyli nasze poczucie umiejscowienia w hierarchii społecznej, posiadania swego rodzaju przewagi nad innymi (czy to pod postacią określonych dóbr materialnych, czy też doświadczenia, jak również określonej pozycji zawodowej itp.). Izolacja społeczna może być powodem, gdzie osoby mocno skupione wokół tego aspektu mogą odczuwać potencjalne lub realne obniżenie statusu, co z kolei wpływa na poczucie zagrożenia.
- Pewność (ang. certainty) – skupiona jest w skrócie wokół Twojej zdolności do przewidywania przyszłości. Niepewność, która teraz towarzyszy większości ludzi, powoduje, że Twój mózg, który zazwyczaj dąży do oszczędności energii, zużywa w takiej sytuacji znacznie większe jej ilości. Skanuje bowiem otoczenie, by znaleźć jakiekolwiek prawidłowości, znane schematy działania, by móc przejść na tryb pracy automatycznej. Jednocześnie poza obawą o przyszłość i wszelkie czynniki zewnętrzne które są od Ciebie w większości niezależne, pojawia się również wątpliwość w kontekście pewności siebie – im masz jej mniej, tym bardziej jesteś narażony na zwątpienie, poczucie braku kontroli, zagubienia, niepewności o przyszłość.
- Autonomia (ang. autonomy) – związana jest z Twoim poczuciem kontroli nad wydarzeniami. Kluczem do osiągnięcia reakcji mózgu związanej z dążeniem do nagrody, a nie uniknięciem niebezpieczeństwa, jest odpowiedni poziom autonomii dopasowany do Twoich umiejętności, potrzeb i kompetencji. Kiedy bowiem masz poczucie autonomii, samodzielności i pełnej kontroli nad podejmowanymi decyzjami, jesteś zdecydowanie bardziej odporny na stres. W przeciwnej sytuacji, gdy czujesz, że nie masz na nic wplywu, nad niczym nie panujesz, te same okoliczności mogą być odebrane w zdecydowanie bardziej stresujący sposób.
- Relacyjność (ang. relatedness) – czyli Twoje poczucie bezpieczeństwa w kontaktach z ludźmi, przynależności do określonych grup społecznych oraz empatii w stosunku do ich członków. Jest to aspekt szczególnie istotny w obecnym czasie – izolacja, brak bezpośredniego kontaktu z ludźmi może mieć bezpośrednie przełożenie na spadek wydzielania hormonu związanego z poczuciem miłości, szczęścia jakim jest oksytocyna. To z kolei może wiązać się z pojawiającym się poczuciem zagrożenia, niewygodnego uczucia, że zostałeś sam, nie masz już od kogo uzyskać wsparcia, motywacji do działania, a wręcz zapewnienia poczucia bezpieczeństwa. Tak istotne jest zatem, by mimo niesprzyjających warunków do bezpośrednich spotkań wykorzystywać dostępne narzędzia online, by chociaż móc zobaczyć się, utwierdzić w przekonaniu, że nie jesteś sam, dbać o ważne dla Ciebie relacje zarówno z bliskimi, jak i znajomymi czy współpracownikami. Wówczas Twój mózg będzie skuteczniej potrafił “rozbrajać” odpowiedź o zagrożeniu.
- Sprawiedliwość (ang. fairness) – to Twoja percepcja istnienia uczciwych zasad i ich stosowania w relacjach międzyludzkich. Poczucie, że coś jest niesprawiedliwe wpływa bardzo negatywnie na Twój umysł, generuje jego silny odzew związany z poczuciem wrogości, podważonym zaufaniem, a wreszcie bardzo silną emocją jaką jest obrzydzenie. Szczególnie w okresie izolacji kluczowe jest na pewno ustalenie jasnych i sprawiedliwych reguł działania, zarówno w życiu prywatnym wśród osób, z którymi mieszkasz, jak również w życiu zawodowym w Twoim zespole. Dzięki temu Twój umysł, mając poczucie sprawiedliwości, wydziela hormony szczęścia (serotoninę, oksytocynę oraz dopaminę), które wpływają na to, że masz więcej zapału do działania, wpadasz na nowe pomysły, jesteś otwarty na zmiany, postrzegasz to co ma nadejść z nadzieją, a nie obawą.
Na szczęście mamy tę wyjątkową i unikalną dla ludzi możliwość zmiany postrzegania zjawisk i wydarzeń, które dotyczą konkretnej osoby. Jeśli się nad tym przez chwilę zastanowisz, to na pewno będziesz w stanie zobaczyć, że niektóre aspekty samotności i izolacji społecznej mogą mieć dobre strony.
Po początkowym okresie szoku i dezorganizacji, teraz nadeszły dni, gdzie czujesz, że tak naprawdę wcale nie jest tak źle? Nagle okazuje się, że jednak możesz mieć więcej czasu dla siebie. To, co do tej pory stanowiło wyzwanie, by się tym zając w natłoku zadań, teraz zacząłeś realizować jako integralną część Twojego nowego porządku dnia. W magiczny sposób pojawiły się dodatkowe minuty, godziny w dobie, które masz do dyspozycji i tylko Ty decydujesz, co z nimi zrobisz.
Taka zmiana postrzegania izolacji społecznej jest pierwszym krokiem do zminimalizowania negatywnych skutków ubocznych izolacji. Jeśli dla Ciebie lub innej osoby samotność będzie oznaczać pojawianie się plusów w codziennym życiu, to jest to właśnie szczególnie ważny moment. Twój mózg przestanie postrzegać ten stan jako zagrożenie!
Znajdźmy pozytywne strony izolacji
Może udało Ci się wdrożyć regularne treningi? Jest mnóstwo akcji znanych i też rozpoczynających swoją przygodę w sieci trenerów, gdzie w ramach akcji #zostanwdomu realizowane są różnorodne treningi dla każdego. Osobiście polecam różnego rodzaju wyzwania, których realizacja w pewien sposób pozytywnie uzależnia – oczywiście w ramach możliwości zdrowotnych.
A może z kolei zacząłeś realizować hobby, o którym zawsze myślałeś, ale zawsze była jakaś wymówka? To świetny czas, by rozpocząć naukę gry na ulubionym instrumencie, zacząć szyć na maszynie czy też zapisać się na kurs online z produkcji muzyki. Być może jesteś po pierwszej internetowej lekcji gry na ukulele, a idąc dalej już w wakacje będziesz mógł pochwalić się znajomym przy ognisku swoimi nowymi umiejętnościami?
Może udało Ci się na nowo ustalić zakres obowiązków wśród osób, z którymi mieszkasz? Potraktowałeś ten czas izolacji jako szansę na spokojną rozmowę o swoich oczekiwaniach i potrzebach. Coś, co np. denerwowało Cię do tej pory w zachowaniu partnera, udało się na spokojnie omówić i znaleźć rozwiązanie. Dzieci i partnera/partnerkę zaprosiłeś do wspólnej grywalizacji w domu, dzięki czemu udało Ci się podzielić obowiązki domowe, które do tej pory wykonywałeś sam. Z kolei Twoi współlokatorzy wiedzą już, do czego służy odkurzacz i że nie tylko Ty umiesz się nim posługiwać.
Osoby, którym uda się znaleźć więcej pozytywów w obecnej sytuacji będą mieć mniej problemów niż inni ludzie z grupy osób, dla których izolacja społeczna jest codziennością. Zmniejszy się ryzyko pojawienia się chorób. Staraj się codziennie znaleźć coś, za co możesz być wdzięczny. Więcej o tym za chwilę.
Izolacja społeczna jako pretekst do rozwoju
A może mieszkając samemu w końcu znalazłeś czas, by przyznać się samemu przed sobą, czego tak naprawdę w życiu chcesz, czego Ci brakuje, co Ci doskwiera, a co Cię denerwuje? To czas sprzyjający głębokiej refleksji i zagłębianiu się w siebie.
Masz teraz szansę na otwarcie się przed sobą i stwierdzenie:
- “tak, mam problem”,
- “tak, tego nie chcę”,
- “tak, tego oczekuję”,
- “tak, potrzebuję wsparcia”,
- “tak, muszę to zmienić”,
- “tak, to jest najwyższy czas, by zacząć działać”.
Może zauważyłeś, że zmieniłeś nastawienie do dotychczasowych problemów w pracy? To, co do niedawna generowało jeszcze mnóstwo Twoich trosk, zmarnowanych godzin na tłumaczenie czy też wykonywanie zadań nie wnoszących żadnej wartości dodanej, w czasie izolacji społecznej nagle zniknęło. Okazało się, że można mieć ważniejsze problemy, organizacje stanęły przed realnym i poważnym wyzwaniem, a to, co było wcześniej istotne, straciło na swojej sile i ważności. Być może jest to szansa do tego, by wyeliminować takie aspekty z Twojego życia zawodowego także po okresie izolacji, w nowej rzeczywistości?
Być może zauważyłeś, że zacząłeś bardziej dbać o siebie? W końcu masz czas, by zainteresować się od dawna spychanymi na bok tematami takimi jak np. odpowiednie kosmetyki dla Ciebie, techniki automasażu, rozwiązania dla Twojej zmęczonej cery czy też sposoby na poradzenie sobie z uciążliwymi niedoskonałościami Twojej skóry. Być może zacząłeś czytać opinie na temat produktów dopasowanych do Twojej twarzy, ciała, włosów, paznokci, zainteresowałeś się suplementacją diety.
Podjąłeś w końcu tematy, które do tej pory pozostawały często w sferze rzeczy ważnych, ale niepilnych, z ciągle przekładanym czasem realizacji. Zacząłeś zdawać sobie sprawę z faktu, że dbanie o swój wygląd to także wyraz szacunku do siebie, a takie spojrzenie może powodować tylko lepszy nastrój, wzrost samoakceptacji, pewności siebie i energii do działania. Niektóre osoby zauważają pozytywną zmianę u Ciebie?
Może teraz pracujesz nad relacjami, które mocno były osłabione jeszcze przed okresem izolacji, ponieważ nie miałeś czasu ich pielęgnować? Teraz znajdujesz czas, by odezwać się do starych znajomych, spotkać te osoby w wirtualnym świecie. W domu więcej rozmawiasz z bliskimi, Twoje kontakty nie ograniczają się tylko do rozmowy na temat wydarzeń dnia codziennego i zadań domowych do realizacji. Macie dla siebie więcej czasu na rozmowy o potrzebach, obawach, o tym, jak widzicie Waszą wspólną przyszłość, na czym Wam zależy, jakie są Wasze wspólne cele. Takie momenty mogą wpłynąć na zacieśnienie relacji, oparcie ich na wspólnych wartościach i oczekiwaniach. To jest jasna strona samotności w gronie najbliższych, a izolacja społeczna pokazuje inne oblicze.
Może w końcu masz czas na refleksje? Częściej robisz sobie podsumowania, masz momenty zatrzymania, zastanawiasz się, co robić dalej, jakie masz cele w życiu. Zaczynasz głębiej odkrywać siebie, rozmawiać ze sobą.
Być może zadajesz sobie pytanie: kim jestem? Zwłaszcza teraz, gdy nikt na zewnątrz Cię nie widzi? Nie musisz nikogo i przed nikim udawać. Czy zweryfikowałeś to, co robiłeś do tej pory, co nie było “Twoje”? Starałeś się udawać, by dopasować się do towarzystwa, by być bardziej atrakcyjnym, by lepiej prezentować się w kontaktach zawodowych, by coś tym uzyskać? A może doszedłeś do wniosku, że nie było warto, że to nie o to w życiu chodzi. Może nadszedł czas, by takie zachowania wyeliminować, a skupić się na swoich celach, rozwijaniu swojej pewności siebie, zadowolenia z życia i doceniania tego, co jest w nim piękne dla Ciebie na co dzień?
Izolacja społeczna to czas dla Ciebie. Wykorzystaj go.
Mam dla Ciebie rozwiązanie, które pozwoli Ci na wewnętrzne wzmocnienie siebie, dostrzeżenie tego, co jest faktycznie istotne, co do tej pory traktowałeś jak coś oczywistego w Twoim życiu.
Rozwiązanie polega na praktykowaniu każdego dnia bycia wdzięcznym. Praktyka wdzięczności pozwoli Ci nie tylko na bycie szczęśliwszym, ale także skutecznie będzie wzmacniać Twoją odporność na stres, polepszy Twój sen, wpłynie na poprawę relacji, pozwoli rozwijać Twój związek, zwiększy Twoją wolę do działania oraz pozytywne nastawienie.
Badania przeprowadzone w 2003 roku przez Robert’a Emmons’a i Michael McCullough pokazują, że osoby w różnym wieku, które praktykują okazywanie wdzięczności mają:
- zdecydowanie bardziej pozytywne nastawienie do życia,
- mniejsze dolegliwości zdrowotne i ryzyko powikłań,
- bardziej jakościowy sen,
- większą empatią w stosunku do innych osób,
- potrzebę pomagania innym.
Jak wdrożyć praktykę do codziennego życia?
Wdzięczność okazuj za wszystko co masz, co Cię spotyka w życiu, czego doświadczasz, czego jesteś świadkiem. Bądź zatem wdzięczny:
- Za to że żyjesz i jesteś zdrowy
- Za to, że masz rodziców, dziadków
- Za to, że masz żonę/męża/partnera
- Za to, że masz dzieci, że czują Twoją obecność
- Za to, że masz wsparcie bliskich osób
- Za to, że nie jesteś w związku i masz więcej czasu dla siebie i większą niezależność
- Za to, że masz sprawny umysł
- Za to, że masz w swoim otoczeniu grupy ludzi, którym możesz zaufać
- Za to, że masz wspaniałych przyjaciół
- Za to, że masz pracę
- Za to, że masz co jeść
- Za to, że masz gdzie mieszkać
- Za to, że masz powody do uśmiechu i radości
- Za to, że nawet samotność możesz wykorzystać do pracy nad własnym rozwojem
- Za to, że realizujesz swoje pasje
- Za to, że opiekujesz się kimś, kto może doświadczać samotności
- Za to, że masz w sobie współczucie do innych osób
- Za to, że masz pieniądze wystarczające do utrzymania się
- Za to, że masz otwartą głowę
- Za to, że możesz decydować o swoim życiu
- Za to, że masz prawo głosu
- Za to, że popełniasz błędy, które traktujesz jako życiowe lekcje
- Za to, że masz szeroki dostęp do wiedzy
- Za to, że masz czas i Ty decydujesz o jego wykorzystaniu
- Za to, że są weekendy i możesz odpocząć
- Za sen, bo dzięki niemu Twój organizm wypoczywa
- Za to, że udało Ci się coś osiągnąć
- Za to, że odnosisz mały sukces każdego dnia
- Za to, że dokonujesz wyborów, które są dobre dla Ciebie
- Za to, że możesz dbać o siebie
- Za każdy trening, który udaje Ci się zrealizować
- Za każdy smutek w życiu, bo gdy minie, pozwala Ci poczuć, że wszystko jest możliwe
Lista jest nieograniczona. Dodaj swoje rzeczy, za które jesteś wdzięczny. Ludzie, którzy praktykują wdzięczność mają mniejsze poczucie samotności, inaczej postrzegają izolację.
Praktykuj technikę wdzięczności każdego dnia, zmniejszaj ryzyka związane z samotnością. Szukaj kolejnych pozytywów i uzupełniaj swoją listę wdzięczności. Izolacja społeczna przestaje być taka straszna. Dziel się tą wiedzą z innymi.
Gdy zdarzają Ci się chwile słabości i zwątpienia sięgaj do swojej listy. Przypominaj sobie o tym, co tak naprawdę w życiu jest dla Ciebie ważne.
Na koniec wyrażaj swoją wdzięczność – mów o tym bliskim, doceniaj ludzi, z którymi masz kontakt, szanuj każdego człowieka nawet tego, który ma odmienne od Twojego zdanie i punkt widzenia.
To wszystko sprawi, że ten okres izolacji społecznej przejdziesz wzmocniony, uduchowiony i zbudowany do dalszego działania. Odkryjesz swój potencjał, który skutecznie możesz zacząć rozwijać. Finalnie masz szansę na to, by każdego dnia stawać się lepszą wersją samego siebie.
